Sinds februari 2022 is er een nieuwe speler opgestaan in de Nederlandse en Belgische koeltechnieksector, die zich evenwel enkel toelegt op het ontwerp en de installatie van koelinstallaties voor akkerbouwbedrijven. "Voor ons geen uitstapjes naar de petrochemie, farmacie of logistieke centrums. Akkerbouw is onze natuurlijke habitat," zeggen Stefan Huijsmans en Stijn Huysmans – een Nederlander en een Belg – in koor over het bedrijf Agri Cooling, waarvan ze samen met de aandeelhouders van Ventri Techniek eigenaar zijn.
Dit interview verscheen in de oktober-editie van het Vakblad Primeur. Het blad ook ontvangen? Neem een proefabonnement en wij sturen u het nummer nog toe
Een project dat Agri Cooling recentelijk uitvoerde, was de ontwikkeling van een multifunctioneel bewaarsysteem met condensdrogen. Voor enkele cellen biologische uien en één cel peen was een klant op zoek naar een zo energiezuinig mogelijke installatie die niet alleen kon ventileren en koelen, maar ook verwarmen en drogen, terwijl de goede werking onafhankelijk bleef van de buitenluchtcondities. "Ook als het buiten nat en koud is, moet het droogproces optimaal uitgevoerd kunnen worden," legt Stefan uit, die net als Stijn vóór 2022 al jarenlang ervaring had opgebouwd in de koeltechnieksector.
"Peen wordt in normale omstandigheden op een lagere temperatuur dan uien bewaard. Maar omdat het in dit project om bio-producten gaat, is het verschil in bewaartemperatuur tussen beide gewassen minder groot. Met eenzelfde installatie kunnen beide producten worden gekoeld, zonder in te boeten aan energie-efficiëntie. Dat was mooi meegenomen. Het maakte het ontwerp van de installatie iets eenvoudiger en we zijn erin geslaagd voor deze klant een goed betaalbare oplossing aan te bieden," vult Stijn aan.
Keuze van koudemiddelen
De keuze van het koelmiddel speelt een belangrijke rol in de beslissing over de aanschaf van een koelinstallatie. Ammoniak is een efficiënte keuze voor grote industriële verwerkers, die de forsere investering voor de speciaal daarvoor ontworpen koelinstallaties op redelijke termijn kunnen terugverdienen, zo leggen Stijn en Stefan uit. "Voor de gemiddelde akkerbouwer – die geen 16 cellen beheert, maar pakweg 4 of 8 cellen van 500 ton – wordt CO2 gezien als een meer kostenefficiënt alternatief. Zo kun je met CO2 bijvoorbeeld prima uit de voeten met een koperleiding en solderen, voor ammoniak heb je roestvast staal en fotolaswerk nodig."
Propaan wordt ook gebruikt, maar vooral in specifieke gevallen. Stefan en Stijn benadrukken dat het in dit geval essentieel is om een gedetailleerde risicoanalyse uit te voeren, gezien de veiligheidsrisico's. "Propaan heeft zijn inzet, vooral in de kleine installaties van één of twee cellen waarvoor de klant aangeeft dat hij niet meer wil meestappen in het verhaal van de F-gassen. Voor het installeren van een installatie met propaan stellen wij onszelf als bedrijf bovendien bijkomende beperkingen op, die verder gaan dan de regels die vanuit de overheid of de EU worden opgelegd, om onszelf en de klant te beschermen," aldus Stefan.
Europese regels en de toekomst van F-gassen
De regelgeving rondom F-gassen in Europa wordt steeds strenger. Hoewel de koelinstallaties die werken met synthetische koudemiddelen, zoals bijvoorbeeld freon, goedkoper zijn in aanschaf wegens de eenvoudigere technologie, brengt het gebruik van F-gassen op lange termijn risico's met zich mee. "Een koelinstallatie koop je voor 20 à 25 jaar, en hoewel de regels heel recent zijn herzien en dus weer vastliggen, heerst er altijd wat onzekerheid over de toekomstige normering voor synthetische koudemiddelen," aldus Stijn.
"Bovendien fluctueren de prijzen van F-gassen sterk en is zelfs de beschikbaarheid onzeker door de quota die Europa de producenten ervan oplegt. Recentelijk nog konden we een klant niet meteen uit de nood helpen omdat we niet aan het juiste koelmiddel geraakten. De leverancier had het niet meer voorradig omdat hij zijn quota had bereikt," legt Stefan uit. Door deze onzekerheden rond F-gassen en het duurzamere karakter van natuurlijke koudemiddelen beveelt Agri Cooling, ondanks de lagere aanschafkost voor een installatie met synthetische koudemiddelen, sinds de oprichting van het bedrijf het gebruik van propaan, CO2 of ammoniak aan.
Directe en indirecte koelsystemen
Afhankelijk van de specifieke behoeften van de klant kan worden geopteerd voor een direct of indirect koelsysteem. "Bij directe systemen bevindt het leidingencircuit, waarin het koelmiddel zit, zich zowel buiten als binnen in de cel. Indirecte systemen, waarbij gebruik wordt gemaakt van een tussendrager zoals glycol, zijn doorgaans een derde minder energie-efficiënt en profiteren niet van de energie-investeringsaftrek (EIA), ook al wordt gebruik gemaakt van natuurlijke koudemiddelen. Een derde nadeel is dat ze de lucht sterker ontvochtigen dan een direct systeem bij gelijke luchtkoelers. In sommige gevallen is dat precies de bedoeling, maar vaak is het een negatief neveneffect. Daarom adviseren wij nagenoeg nooit een indirect systeem," aldus Stijn.
Drie kostenposten
Bij de investering in koelinstallaties zijn er volgens de eigenaars van dit bedrijf drie kostenposten om te overwegen: de aanschafkosten, de servicekosten, en de energiekosten. Bij de aanschafkosten, de grootste kostenpost, zijn er, zoals hierboven uitgelegd, toch grote verschillen tussen een installatie die werkt op CO2 en een op ammoniak, maar ook tussen een direct en een indirect koelsysteem. Bovendien wijzen ze erop dat vuistregels voor bewaar- en energiekosten uit het verre verleden – "1 cent per maand per kilo" of "1.000 euro investeringskosten per 1kW" – niet langer van toepassing zijn, gezien de huidige volatiele energiemarkt en stijgende kosten.
Toekomstige ontwikkelingen
Hoewel de eigenaars graag verder willen groeien – een bedrijf met 10 à 15 werknemers zou de ideale omvang hebben – blijft hun focus bij de agrarische sector. "Ons doel is om een herkenbaar bedrijf te blijven waar agrariërs zich thuis voelen," zegt Stijn. "Daarom is onze onderneming ook georganiseerd als een kleinschalig akkerbouwbedrijf, waar de teler werkt op het land, maar zich evengoed bezighoudt met de verkoop. Bij ons krijgen bedrijven geen doorkiesnummer, maar een vaste contactpersoon. Het persoonlijk contact staat voorop. Het houdt niet op bij de installatie, daar begint de service pas en dat doen wij vanuit onze vestigingen in Dronten en Roosendaal."
Met de eigen technische dienst kunnen alle door Agri Cooling geïnstalleerde koelsystemen bovendien vanop afstand worden benaderd. "Dat is een voordeel in tijden waarin goede techniekers steeds schaarser worden," legt Stefan uit, waarna Stijn ten slotte nog met een nieuwtje op de proppen komt: "We zijn bezig met een aanbod van mobiele condensdroog-units, een innovatieve plug-and-play-oplossing die eenvoudig in bestaande bewaarloodsen kan worden geïnstalleerd. Het ontwerp, dat we in eigen beheer hebben ontwikkeld, is ondertussen klaar. Geïnteresseerden staan we op de Interpom graag te woord."