De AGF-sector in verschillende Midden-Europese landen is ontwricht door de storm Boris, die sinds donderdag 12 september 2024 zware regenval heeft veroorzaakt. Dit leidde tot bijna record overstromingen in delen van Oostenrijk, Roemenië, Polen, Tsjechië, Slowakije, Hongarije en Moldavië. Naar verluidt zijn ongeveer 20 mensen om het leven gekomen en worden enkele mensen vermist. Duizenden mensen in getroffen steden en dorpen in deze landen moesten tijdelijk worden geëvacueerd, omdat verschillende rivieren buiten hun oevers traden.
De autoriteiten in deze landen hebben verschillende waarschuwingen afgegeven en in de Slowaakse hoofdstad Bratislava is de noodtoestand uitgeroepen. Meteorologen melden dat de zware regenval gepaard ging met stormwinden die zij omschrijven als soms orkaankrachtige windstoten van 114 km/u en tot 131 km/u in het afgelopen weekend.
Oostenrijk ontruimt plaatsen na storm
Momenteel worden op veel plaatsen ontruimingen uitgevoerd, waaronder bij Schneider's Gemüseland in Raasdorf in Neder-Oostenrijk. Er wordt deze week in ieder geval niet meer geoogst, meldt directeur Barbara Kargl. "We kunnen op dit moment nog niet veel zeggen over de exacte omvang van de schade. We waren bijna klaar met het oogsten van de uien, maar wat betreft zoete maïs en wortelen zitten we nog midden in het oogstseizoen. Ik houd ook mijn adem in voor de wintergewassen die binnenkort geoogst moeten worden."
Vooral in de vollegrondsteelt lijken de weersextremen met de jaren erger te worden. Dit roept de vraag op of er meer gedaan kan worden om je voor te bereiden op extreme weersomstandigheden. "Gewasbescherming blijft natuurlijk een moeilijk verhaal in de vollegrondsgroenten, maar we kunnen wel denken aan grotere opslagcapaciteiten en het preventief berekenen van grotere volumes voor opslag om tekorten te voorkomen. Dit is misschien moeilijker voor de versmarkt, maar zeker in het segment van diepgevroren voedsel, waarin we ook actief zijn, is dit zeker een van de opties," merkt Kargl op.
Roemenië
Het district dat het zwaarst is getroffen door de overstromingen, die volgens de autoriteiten een nieuw recordniveau hebben bereikt, ligt in Galati, waar zes mensen zijn omgekomen. Volgens Ilie Ghilerdea, inkoper verse groenten en fruit bij Select Fruits in Boekarest, Roemenië, "bevinden zich in Galati enkele van de grootste gebieden in Roemenië voor de teelt van groentewortels. Daar worden ook voornamelijk uien en wortelen geteeld." Andere provincies die getroffen zijn door overstromingen zijn Aslui en Lasi. De hulpverlening is nog steeds aan de gang en huizen, bruggen en veel infrastructuur zijn zwaar beschadigd door de overstroming.
Dit Copernicus Sentinel-3 beeld, gemaakt op 11 september 2024, bewijst dat een koufront de kusten van Frankrijk, België en Nederland nadert op weg naar Centraal-Europa.
Schade in Moldavië niet zo groot
Ook Moldavië werd getroffen door cycloon Boris, maar de schade was er niet zo groot als in buurland Roemenië en andere Centraal-Europese landen. Vooral het centrum en het zuiden van het land, waar veel druiven worden geteeld, kreeg een aanzienlijke hoeveelheid water te verwerken.
Een druiventeler in het zuiden van het land, op zo'n 100 km van Galati, een Roemeens district waar zes personen zijn omgekomen toen de Donau buiten haar oevers trad, vertelt dat zondag 60 mm is gevallen in zijn dorp. De velden waren niet overstroomd, er is geen schade aan de infrastructuur en planten, maar van de Moldova druiven die nog moeten worden geplukt – de andere rassen waren gelukkig al geoogst – zal ongeveer 30% verloren gaan door cracking en de rest zal na oogst niet lang kunnen worden bewaard. De eetkwaliteit is er wel nog steeds. Er zit volgens de teler ook een positieve kant aan het verhaal: de watervoorraden worden aangevuld, wat de teelt op de lange termijn alleen maar ten goede komt.
In het centrum van het land meldt een pruimen- en appelteler dat de meeste pruimen al in de opslag liggen, maar dat ook de schade aan de appelen die nog aan de bomen hangen naar verwachting zal meevallen. De precieze schade kan nog niet worden opgemeten, omdat de velden momenteel moeilijk toegankelijk zijn. Er is de voorbije twee dagen ongeveer 40 mm regen gevallen. De bomen zelf hebben geen averij opgelopen, ook omdat het bedrijf bij de aanplant rekening had gehouden met de mogelijkheid van dergelijke weersomstandigheden. Overigens ondervindt het vervoer naar West-Europa minder hinder dan aanvankelijk verwacht. Er zouden wat uren moeten worden bijgeteld bij het wachten aan de grensovergangen, maar de vertragingen zijn beheersbaar, zo geeft de teler aan op basis van berichten op sociale media.
Slowakije
In tegenstelling tot de buurlanden lijkt de weerschade in de Slowaakse land- en tuinbouw tot nu toe beperkt te zijn gebleven, bevestigt Peter Turlik, directeur van de fruitcoöperatie Bonum, gevestigd in de hoofdstad Bratislava. "Gelukkig hebben onze telers slechts relatief weinig schade geleden. Toch hebben we al een heel moeilijk seizoen achter de rug: de late vorst in het voorjaar werd gevolgd door hitte en de bijbehorende schade in de boomgaarden en nu worden we geconfronteerd met overstromingen en stormen. We vragen ons langzaam maar zeker af wat ons nog te wachten staat," zegt Turlik.
Zuid-Polen dit weekend, waar het Rode Kruis sprak van "enorme noden" na nog een overstromingsramp in heel Europa die stevig gelinkt is aan klimaatverandering. (Foto: Poolse Rode Kruis)
Polen kondigt noodtoestand af
De omvang van de schade in Polen heeft de Poolse premier doen besluiten de noodtoestand af te kondigen. Een Poolse teler en exporteur merkte op: "Helaas is de overstromingssituatie in Polen onvoorspelbaar en verandert deze van uur tot uur. De volgende grote overstromingsgolf wordt naar verluidt voorspeld voor woensdag, dus we maken ons zorgen. Gelukkig zijn het bedrijf en de werknemers veilig, maar we zijn omringd door veel overstroomde steden."
Hongarije ziet epicentrum van de storm
In de Hongaarse hoofdstad Boedapest langs de rivier de Donau zijn versterkingen aangebracht voor de golf van water die naar verwachting het waterpeil tot recordhoogte zal doen stijgen. De Hongaarse meteoroloog Balázs Berceli van de weerwebsite idokep.hu zei: "Het centrum van de cycloon Boris, die extreem weer veroorzaakte in vele delen van ons land en ook in de buurlanden, bewoog zich in de nacht van zaterdag op zondag over Hongarije. Rond 1 uur om precies te zijn net boven Boedapest bevond zich het centrum van de cycloon Boris."
Overheidsinstanties in alle getroffen landen werken dag en nacht om de schade aan de teeltinfrastructuur en plantages te beoordelen. De volledige omvang van de schade zal nog lange tijd na deze ingrijpende storm voelbaar blijven.