Tholen - Op 7 augustus 2014 stelde Rusland een boycot in voor alle groenten en fruit uit de EU, Verenigde Staten, Australië, Canada en Noorwegen. We blikken tien jaar later terug met enkele exporteurs. Wat staat ze het meest bij van de start van het Russische embargo? Hoe groot was de impact en zal Rusland ooit nog eens een belangrijke exportmarkt worden?
"Wij waren kort voor de start van de boycot helemaal gestopt met de handel naar Rusland en waren dus zeer opgelucht dat we op dat moment geen zaken deden naar Rusland", blikt Bart Leegwater van handelsbedrijf Paul Leegwater terug. "De impact was dus voor ons gering, wij hadden wel meer concurrentie verwacht op andere landen, maar dat is meegevallen."
Ook hardfruithandelaar Paul Peters had bij de start van de boycot geen grote bedragen openstaan. "Wel ging onze omzet omlaag. In eerste instantie leek de impact groot, maar doordat er ook weer andere deuren opengingen richting supermarkten en andere landen, werd het voor ons toch een goed jaar."
Kees en Paul Peters
Op de vraag of Bart nog hoopt dat Rusland in de toekomst een belangrijke exportmarkt wordt, antwoordt hij: "Daar heb ik wel hoop op. Mochten er uiteindelijk oplossingen komen en de grenzen gaan weer open denk ik dat er veel kansen zullen zijn voor export." Ook Paul Peters hoopt op een hernieuwde export. "Voor de afzet, maar ook zeker voor de rust in de wereld."
Onverschillige politiek
In de Belgische handel was er daarentegen wat meer sprake van paniek, zo geeft Jeroen Buyck van Calsa aan. Terugkijkend op het moment dat de boycot ingesteld werd, had hij gelijk door dat het grote impact ging hebben. "Ik herinner me het moment nog goed dat ik het nieuws vernam, en toch de lichte paniek die erbij kwam kijken, in de ganse sector", zo legt hij uit. "We waren op dat moment al wel iets gewend in de export naar Rusland, want ook voor de boycot hadden we al te maken gekregen met onder andere crises van de roebel, de sluiting van de Stupinskiy markt of de EHEC-crisis, waarbij de Russische importmarkt telkens ernstig verstoord werd. Toch voelde je dat dit van een andere orde kon zijn. Je hoopt op dat moment dat dit tijdelijk is, maar tegelijkertijd begin je naarstig te zoeken naar alternatieven."
Charlotte, Jeroen Buyck en Pol Dendauw van Calsa
"Wij hadden met Calsa net een forse investering gedaan met een nieuwe loods, voornamelijk om de groei op te vangen richting Rusland, en plots kwam die verkoop helemaal op losse schroeven te staan. We zijn op dat moment ook met verschillende collega's naar de politiek toe gestapt, maar dat hielp helemaal niet. Het viel mij toen ook op hoe onverschillig de politiek ten opzichte van dit probleem was, en hoe ze zelfs vonden dat we dit probleem zelf gecreëerd hadden door zo veel in hetzelfde land te verkopen. Ze vonden dat we ons zelf te afhankelijk van hen gemaakt hadden. Wat natuurlijk onzin was. Het was de vrije markt die bepaalde dat er zoveel vraag was in de voormalige Oostbloklanden."
En omdat Rusland zo'n belangrijke handelspartner was, zag de handelaar een enorme impact in de beginperiode. "Meer dan de helft van onze verkoop ging richting Rusland. Een groot deel van onze organisatie was erop gebouwd. En we waren zeker niet de enigen. Sommige van onze collega's hadden tot 80% of meer van hun omzet dat naar Rusland ging. Het enige wat we konden doen was ons concentreren op alles wat niet-Rusland was en overal proberen het maximum qua verkoop te halen buiten Rusland."
"Onze strategie hebben we op dat moment dan ook volledig omgegooid: in plaats van verre export zijn we volledig teruggeplooid naar de landen rondom ons of toch dichterbij, voornamelijk Frankrijk en Duitsland, maar ook Polen, Spanje, Italië, etc. We hebben erg hard gewerkt om overal de verkoop van de grond te krijgen en hebben ook samenwerking met een paar van onze collega's gezocht. Gelukkig zijn we daar in geslaagd. Nu ligt onze omzet meer dan dubbel zo hoog dan 10 jaar terug, ondanks dat Rusland volledig weggevallen is in onze verkoop."
Geen vergelijkbare markt
Ook Tony Derwael van Bel'Export herinnert het zich nog als de dag van gisteren. "Je hebt van die dagen waarbij je je nog precies herinnert wat je op dat moment aan het doen was. Dat zijn de typische historische gebeurtenissen, zoals 9/11, maar in onze sector is dat ook het moment dat je het bericht kreeg dat de boycot van Rusland was ingesteld. De helft van onze peren gingen naar Rusland. Als je dan van de ene op de andere dag een klant verliest die de helft afneemt, heb je een groot probleem. Dat zorgde wel voor paniek. Dat vergeet ik nooit meer."
Tony Derwael
"Het eerste jaar is er dan ook wel degelijk gelijk een forse duik gekomen in de prijzen. Dan moet je vervolgens op zoek naar andere markten, maar dat is niet zo eenvoudig", legt Tony uit. "De Conference is zeer lekker, maar in landen als de Verenigde Staten of China willen ze een gladde, bolvormige peer. Dat is de Conference niet, dus een nieuwe markt vinden, zoals Rusland dat was, vonden we gewoon niet meer. Ik durf ook te stellen dat we die nog steeds niet gevonden hebben. Toch hebben veel bedrijven het opgevangen door een scala aan andere markten aan te boren. Ook wij zagen dat bijvoorbeeld een Duitsland in de jaren erna een hele grote klant werd. Die 'kregen' we, bij wijze van spreken, doordat meer dan de helft van de Italiaanse productie van de Abate Fetel wegviel. De Conference is hiervoor een uitstekende vervanging, die vergelijkbaar is in vorm en smaak, waardoor we mooi in konden stappen."
Niet snel opgelost
Kijkend naar de toekomst zien beide Belgische handelaren dan ook niet snel een terugkeer naar de Russische markt. "Het zal door de politiek bepaald worden", gaat Jeroen verder. "Als er geen boycot is, zullen bepaalde producten wel weer vlot hun weg vinden, en dan denk ik voornamelijk aan Conference peren. Maar voor andere producten, zoals de meeste groenten, zal deze markt nooit meer terugkeren zoals voorheen. Voor slasoorten, paprika of tomaten zijn de Europese posities ondertussen ingenomen door andere landen, zoals Marokko, Iran, China, etc. Door de jaren heen is de kwaliteit van de producten uit die landen ook enorm verbeterd, dus we kunnen minder het verschil maken op dat vlak. Deze telers zullen ook niet zomaar hun positie opgeven."
"Maar in feite geloof ik vooral niet dat dit politiek snel opgelost zal geraken. We zitten weer in een periode van (koude) oorlog en de vorige heeft een kleine 70 jaar geduurd. Zelfs met een einde van de oorlog in Oekraïne zullen we niet meer terug naar de orde van de dag gaan. Daarvoor zijn de politieke verschillen veel te groot geworden."
Tony sluit zich hierbij aan: "Ik denk inderdaad niet dat het ooit nog goed komt. Het is simpelweg een nieuwe realiteit waar we mee om moeten gaan. De bereidheid van zowel de VS, Europa als Rusland is er niet om te stoppen met het conflict. De spanningen lopen alleen maar op en inmiddels hebben andere landen daarvan geprofiteerd. In dit geval Turkije, die een groot deel van de Russische appel- en perenmarkt heeft ingenomen. Zij plukken er de vruchten van en wij zullen naar andere oplossingen moeten kijken."
Voor meer informatie:
Bart Leegwater
Paul Leegwater
De Mossel 21
1723 HZ Noord-Scharwoude
T: +31 (0) 226 362 202
M: +31 (0) 651 534 409
[email protected]
www.paulleegwater.com 
Paul Peters
Gebr. Peters Fruithandel
Culekampseweg 2
4031 JG Ingen
Mob: 06 51 11 13 17
[email protected]
Jeroen Buyck
Calsa
Roeselaarsestraat 9b
8850 Ardooie, België
+32(0) 51 74 73 74
[email protected]
www.calsa.be
Tony Derwael
Bel'Export
Neremstraat 2
3840 Borgloon - België
Tel +32 12 440 551
[email protected]
www.belexport.com