Maandag 15 augustus
Ondanks de regenval vandaag blijven er veel zorgen voor de oogsten door de hitte en droogte van de laatste tijd. Zaterdag om 10:00 uur werd in De Bilt een temperatuur van 25,0 graden gemeten en daarmee is aan de voorwaarden van een officiële hittegolf voldaan. Zo meldt Weer Online. Sinds dinsdag zijn de maxima boven 25 graden uitgekomen en woensdag, donderdag en vrijdag werd het tropisch warm. Zaterdag was de vijfde zomerse dag met een maximumtemperatuur van 25 graden en meer. De hittegolf houdt nog een aantal dagen aan. Deze dagen neemt de buienkans toe, maar blijft het kwik waarschijnlijk nog enkele dagen (ruim) boven 25 graden uitkomen. De hittegolf eindigt pas bij een maximumtemperatuur lager dan 25 graden. Er is echter licht aan het einde van de tunnel; buien doen op woensdag, vermoedelijk de natste dag van de week, een poging om de warmte ons land uit te drijven.
Onttrekkingsverboden breiden zich uit; controles volgen
Boeren en telers maken zich zorgen over hun gewassen nu de waterbeschikbaarheid in Nederland afneemt en de extreme droogte door de huidige hittegolf alleen maar erger wordt. Daarnaast groeit het aantal beregenings- en onttrekkingsverboden. Dit meldt Nieuwe Oogst. Zeeuwse akkerbouwer en ZLTO-bestuurslid Hendrik Jan ten Cate wijst op de combinatie van droogte, hitte, felle zon en sterke wind. Door de sterkere wind is er meer verdamping. Ook zijn er steeds meer beperkingen rond beregening. "Dat kan de nekslag worden voor de gewassen. Er zijn dus veel zorgen onder telers in de polder.' De akkerbouwer noemde al eerder dat boeren komende tijd dringend regen nodig hebben, want anders zal de oogst fors lager uitvallen.
Een akkerbouwer uit Kamperland mag niet doorgaan met het beregenen van zijn gewassen met slootwater, zo schrijft Omroep Zeeland. Dat heeft de voorzieningenrechter besloten. De akkerbouwer was naar de rechter gestapt omdat het waterschap eind juli een beregeningsverbod heeft ingesteld en een kleine week later een dwangsom oplegde aan de akkerbouwer, omdat hij slootwater gebruikte voor het beregenen van zijn uien. Omdat de boer vreesde voor zijn oogst vroeg hij de rechter het verbod voor hem op te heffen, omdat er anders onherstelbare schade zou optreden.
In de afgelopen weken heeft de NVWA in enkele regio’s, waar een onttrekkingsverbod van oppervlaktewater voor de aardappelteelt van toepassing is, gecontroleerd op het gebruik van oppervlaktewater. Dit bericht Akkerwijzer. De NVWA heeft gebieden waar een zogenoemd beregeningsverbod geldt voor oppervlaktewater opnieuw in kaart gebracht. Zij houdt toezicht met behulp van helikoptervluchten. Bij overtreding van het verbod volgt een uitgebreid onderzoek en volgt eventueel een strafrechtelijke sanctionering.
Kredietklanten van Crelan, die in de landbouw werken en getroffen worden door de droogte, kunnen aanspraak maken op één jaar betalingsuitstel. Dat meldt de bank in een persbericht. "Als coöperatieve bank met een ontstaansgeschiedenis in de land- en tuinbouwsector wil Crelan haar landbouwklanten helpen die door de extreme droogte getroffen zijn. Crelan biedt deze klanten de mogelijkheid om gedurende één jaar de terugbetaling van het kapitaal van hun krediet op te schorten."
Vroege oogst
In eerdere artikelen op onze site werd al duidelijk dat een groot aantal oogsten, zoals die van de Belgische druiven, door de zon en warmte vervroegd zijn. Ook een fruitteler uit Sint-Gillis-Waas ziet zich genoodzaakt om de oogst een tweetal weken vroeger te starten, zo schrijft TV Oost. Door de lange periode van hitte en droogte is er bij de bomen droogtestress ontstaan, waardoor ze in een soort van overlevingsmodus gaan. Met alle gevolgen van dien voor de appelen en de peren. Die moeten in dat geval zo snel mogelijk geoogst worden, maar dat gaat ten koste van de opbrengst. Die zou dit jaar zo'n 40 procent lager kunnen liggen, zo schat de man in een reportage.
Groententelers in Zwitserland zitten met de handen in het haar, nu hun augurken door het zonnige en warme weer te snel groeien. Ze kunnen niet meer volgen met de oogst, en moeten heel wat groenten weggooien. Dit meldt VRT in een reportage. "Ze groeien tot 7 centimeter per dag, terwijl dat normaal gezien 2 tot 4 centimeter is", zegt teler Aurélien Jordan. Groenten die te groot zijn, gaan er onherroepelijk uit. Er wordt koortsachtig geoogst, maar de telers kunnen niet volgen. Naar schatting 30 procent van de oogst zou onverkoopbaar zijn.
Port of Antwerp-Bruges houdt het waterniveau in de dokken en het Albertkanaal op peil met een tijdelijke pompinstallatie
Het Albertkanaal is een levensader voor België, zo meldt de haven in een persbericht. Het is niet enkel een belangrijke scheepvaartroute van de haven van Antwerpen naar het achterland waarlangs ook heel wat bedrijven en industrie zijn gevestigd, het is ook de bron voor 40% van het drinkwater in Vlaanderen. Normaal gezien zorgt de Maas voor de toevoer van water in het Albertkanaal. Door de aanhoudende droogte in Vlaanderen, staat het waterpeil van de Maas op dit moment echter historisch laag. En dat zorgt er dan weer voor dat ook het Albertkanaal momenteel met lage waterstanden te kampen heeft.
Hoe gaat zo’n installatie in zijn werk?
De Vlaamse Waterweg pakt dit probleem aan door zuinig om te springen met water en zo efficiënt mogelijk te werken, bijvoorbeeld door schepen gegroepeerd door de sluizen te laten varen. Momenteel is het echter zo droog, dat deze maatregelen niet volstaan. Daarom plaatste De Vlaamse Waterweg naast de vaste pompinstallaties aan de sluizencomplexen op het Albertkanaal in Olen, Ham, Hasselt en Diepenbeek extra mobiele pompen bij de sluizen van Wijnegem en Genk die water terugpompen naar het stroomopwaarts gelegen deel van het kanaal.
Aan het andere uiteinde van het Albertkanaal ligt de haven van Antwerpen. Die dokken zijn helaas geen onuitputtelijke bron van water waarmee de schaarste van het Albertkanaal kan opgevuld worden. Ook voor de haven van Antwerpen is het namelijk essentieel dat er voldoende water in de dokken en het Albertkanaal blijft stromen, zodat scheepvaart kan blijven functioneren en de industrie blijft draaien.
Daarom besloten De Vlaamse Waterweg en Port of Antwerp-Bruges om ook vier tijdelijke pompen te plaatsen aan de Berendrechtsluis, die indien nodig extra water van de Schelde naar de dokken overpompen. Samen kunnen die pompen 4 m³ Scheldewater per seconde in de dokken pompen. Omgerekend is dat ongeveer één Olympisch zwembad per 11 minuten. "We verwachten dat deze installatie nog zeker tot eind september 2022 zal nodig zijn."
Nu er hier en daar weer wat neerslag valt en de temperaturen langzaamaan dalen, lijkt er licht aan het einde van de tunnel. De hittegolf die Nederland sinds vorige week in zijn greep houdt, lijkt bijna voorbij. Het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) voorspelt dat er woensdag een einde komt aan de reeks warme dagen, zo meldt AD. "Volgens de laatste verwachting komt de temperatuur dan in De Bilt niet boven de 25 graden uit, waarmee niet meer wordt voldaan aan de voorwaarden voor een hittegolf", legt een woordvoerder uit.
Dat betekent niet direct dat de droogte voorbij is. "Het is een zorgwekkende situatie", zegt droogte-expert Niko Wanders van de Universiteit Utrecht bij BNR. "We hebben nu echt een enorm neerslagtekort. Om weer terug te kunnen gaan naar de normale situatie, moet het weken tot maanden regenen. Tijdens een ‘normale maand’ valt er 80 mm regen. Maar met een beetje geluk komen we deze maand uit op 50 mm. Dat is nog steeds te droog. En de gevolgen daarvan zien we om ons heen." Ook de Belgische weerman Frank Deboosere geeft tegen VRT aan dat de regen de droogte niet gelijk ongedaan zal maken. "Hoe dan ook zal de regen die we vandaag en de komende dagen verwachten niet genoeg zijn om de droogte ongedaan te maken."
En dus blijven er grote zorgen door heel Europa. Zoals in eerdere updates aangegeven gaan in Nederland onder andere de uien- en aardappeloogst gebukt onder de droogte en hitte. In Frankrijk en Spanje zijn nu echter ook grote zorgen, zo bericht Nieuwe Oogst. In Frankrijk klinkt vanuit agrarische kringen de roep om staatssteun steeds luider en in Spanje is het druiven plukken twee weken eerder begonnen. Ook het Verenigd Koninkrijk lijdt aan de droogste zomer in meer dan vijftig jaar.
Bij de verzekeraars komen de schademeldingen al binnendruppelen. Dagelijks melden telers zich met droogteproblemen. Dit schrijft Boerderij.nl. Agriver spreekt van een tot twee meldingen per dag. Vereinigte Hagel meldt tot eind vorige week al een totaal van 140 meldingen die voldoen aan de criteria van de brede weersverzekering. De meeste meldingen bij Agriver komen uit Zeeland en gaan over aardappelen, uien en graszaad, aldus schadecoördinator Johan Westerik.
In vergelijking met veel andere Europese landen staat Nederland er nog vrij gunstig voor, zo melden ze verder. Het Europese Droogte Observatorium (EDO) zet maar liefst 47% van de oppervlakte van de Europese Unie in de waarschuwingsfase van acute droogte. Voor 17% geldt de alarmfase. Daar is de vegetatie in een stresstoestand. Verschillende belangrijke teeltlanden, van Frankrijk tot Roemenië, geven verlaagde oogstverwachtingen.
Ergste watertekort van de afgelopen 15 jaar in Spanje
De droogte houdt ook Spanje in de ban. De huidige waterreserves zijn gedaald tot een niveau van 39,9%, bijna 10% minder dan in dezelfde periode van vorig jaar. Dit schrijft het Spaanse Iagua. Volgens een rapport van het ministerie voor Ecologische Transitie en Demografische Uitdagingen over de waterschaarste in juli 2022 bevond 32,6% van het grondgebied van Spanje zich in een situatie van "langdurige droogte". De staatssecretaris voor Milieu, Hugo Morán, verklaart dat het watertekort "het ernstigste in de afgelopen vijftien jaar" is.
Sommige regio's hebben al bepaalde waterbesparende maatregelen moeten nemen om de bevoorrading voor de burgers te garanderen.
In Catalonië, waar de stuwmeren voor 42% gevuld zijn – het meer van Riabl haalt slechts 13% –, heeft het gewestelijke wateragentschap aangekondigd dat het vanaf september gedeeltelijke waterbeperkingen in Barcelona voorziet, namelijk voor recreatief gebruik. Sinds eind juli heeft het Catalaanse Wateragentschap al in 135 gemeenten beperkingen opgelegd aan het gebruik van water voor agrarisch, industrieel of recreatief gebruik.
In Galicië heeft de plaatselijke overheid afgelopen juli een vooralarmfase voor droogte afgekondigd voor het hele hydrografische bekken van de kuststreek, en het lokale bestuur van Pontevedra, waar de droogtesituatie al lang aanhoudt, verbiedt nu al het gebruik van drinkwater voor het vullen van zwembaden.
De regionale Andalusische regering heeft de nationale overheid bovendien opgeroepen om dringend een vergadering van de Nationale Droogtetafel te beleggen en een actieplan op te stellen voor de tekorten in de stuwmeren. Het Guadalquivir-bekken is momenteel het droogste bekken op het hele Spaanse grondgebied. Het haalt slechts 24% van zijn totale capaciteit.
Ook in Baskenland treft de droogte de tuinbouw, met name de druiven- en graanteelt. De situatie wordt bovendien nog verergerd door de branden in het zomerseizoen. Sommige gemeenten (ongeveer 10%) leggen al beperkingen op aan de watervoorziening.
In Extremadura is sinds juni het droogtealarm actief, wat gevolgen heeft voor het bevoorradingssysteem vanuit het Los Molinos-stuwmeer.
In Castilla y León is sinds 3 juli het recreatieve gebruik van water beperkt.
Droogte is een natuurlijk en terugkerend fenomeen in het mediterrane klimaat dat overheerst op het Iberisch schiereiland. Rafa Seiz, waterexpert en hoofd Waterprogramma bij WWF Spanje, geeft evenwel aan dat deze droogtes als gevolg van de klimaatverandering frequenter en intenser worden. "We moeten ons zowel individueel als collectief aanpassen aan deze nieuwe, extremere omstandigheden."
Donderdag 18 augustus 2022
De incidentele en plaatselijke buien van de laatste dagen bieden een aantal dagen beperkt verlichting, maar de nood naar aanleiding van de droogte is nog zeker niet verholpen. Naar verwachting zullen vanaf volgende week de droogte en de effecten ervan weer verder toenemen. Rijksoverheid meldt daarom dat het Managementteam Watertekorten (MTW) heeft besloten twee maatregelen gereed te hebben als verzilting in het westen en droogte in het oosten verder toeneemt.
In het oosten, zuiden en Zeeland zijn de effecten van de droogte het meest nijpend voor de scheepvaart, de landbouw en de natuur. Op bepaalde plekken worden ook voor grondwatergebruik soms beperkingen opgelegd. De inmiddels ingezette maatregelen zijn talrijk, zoals het schutten op basis van vraag en aanbod bij sluis Eefde en het doorlaten van zoet water via stuw Hagestein tegen verzilting Lek en Hollandsche IJssel.
Maatregelen Amsterdam-Rijnkanaal
Om de toenemende verzilting van het Amsterdam-Rijnkanaal tegen te gaan, worden twee maatregelen voorbereid. De eerste is het activeren van het bellenscherm. Dit is een buis op de bodem van het Noordzeekanaal ter hoogte van gemaal Zeeburg. De luchtbellen uit het bellenscherm brengen het zoute water omhoog. Dat komt vervolgens terecht in de zoetwaterstroom die vanuit het Amsterdam-Rijnkanaal richting Noordzee gaat. Zo wordt het zoute water tegengehouden en stroomt het terug naar het Noordzeekanaal.
De tweede maatregel is het inzetten van de energiecentrale bij Diemen ten behoeve van de doorvoer van water van het Markermeer naar het Amsterdam-Rijnkanaal. Doorvoer via de energiecentrale kan helpen om verzilting te bestrijden.
Maatregel Boven-IJssel
Rijkswaterstaat zal eventueel ook eenrichtingsverkeer instellen op de Boven-IJssel voor alle scheepvaart vanaf een minst gepeilde diepte van 1,45 meter. Dit is mogelijk noodzakelijk vanwege de dalende waterstanden op de IJssel. Hierdoor wordt de vaargeul steeds smaller en kan er niet meer veilig in twee richtingen worden gevaren.
Scheepvaart vanuit Duitsland richting Kampen en de Twentekanalen moet na het ingaan van deze maatregel omvaren via de Waal, het Amsterdam-Rijnkanaal en het IJsselmeer. De recreatievaart kan ervoor kiezen om gebruik te maken van de Randmeren. Vanwege de waterstanden is de Waal de optimale route. Rijkswaterstaat adviseert deze route zodat het water in de stuwpanden in Nederrijn op peil gehouden kan worden.
Michèle Blom, voorzitter MTW: "Met man en macht doen we al het mogelijke om de effecten van de droogte zoveel mogelijk te beperken. We zijn blij met alle meedenk- en doekracht van al onze partners en betrokkenen. De regionale verschillen in de effecten van de droogte in het land zijn groot. Het blijft belangrijk te realiseren dat per regio de maatregelen zullen verschillen."
Minister Staghouwer op bezoek bij Zeeuwse boeren
De minister van Landbouw Henk Staghouwer ging gisteren langs bij telers op Schouwen-Duiveland. "De zomer van 2022 wordt gekenmerkt door droogte. Gisteren sprak ik hierover met de jonge akkerbouwer Tonco Padmos op Schouwen Duivenland (Zeeland). Een innovatieve ondernemer die constant zoekt naar mogelijkheden om droogte het hoofd te bieden zoals bijvoorbeeld de structuur van de grond en rassenkeuze. We spraken elkaar over de impact van droogte voor de akkerbouw en wat er mogelijk is om water vast te houden. Boeren hebben namelijk steeds vaker te maken met de gevolgen van veranderende weersomstandigheden in teelt van gewassen", vertelt de minister. Een filmpje over zijn bezoek is te zien op LinkedIn.
Pluk hardfruit stuk eerder door droogte
In Haspengouw is de perenpluk ruim 14 dagen eerder gestart dan vorig jaar. Dit schrijft het Belgische Nieuwsblad. Bovendien hebben de warme zomer en droogte duidelijke gevolgen voor de productie: de peren zijn kleiner, maar zoet van smaak.
De Nederlandse Fruittelers Organisatie (NFO), die navraag heeft gedaan bij Joris Wisse van de Centrale Adviesdienst Fruitteelt (CAF), meldt dat het warme weer van de afgelopen weken heeft geleid tot forse zonnebrandschade in hardfruit, wat resulteert in kleinere vruchtmaten, zo bericht Nieuwe Oogst. Vooral in het zuidwesten en Limburg, waar niet konden worden beregend, zijn appel- en perenpercelen getroffen.
Regenval biedt enige verlichting
NH Nieuws sprak met biologische teler Reindert Kuiper, die uitermate blij is met de recente regenval. "Echt toppie. Ik zou gaan beregenen op mijn slabonen en aardappelen, maar dat is niet meer nodig. Ik ben een gelukkig man", aldus de teler.
Wie nog meer blij is met de regen, is biologische fruitteler René van der Aarde. "Dit is zeker welkom." Over een paar weken wil hij de peren gaan plukken, maar die mogen nog wel even groeien. "Het komt dus net op tijd."
Vrijdag 19 augustus 2022
De temperaturen zijn licht gedaald en er valt zo nu en dan weer een buitje. Toch betekent dit niet dat de zorgen voor de landbouw over zijn. Hierdoor blijven de belanghebbenden in de sector zoeken naar oplossingen om de toch al dramatische gevolgen voor de oogst te beperken.
Als er de volgende weken niet veel regen valt, zouden er in september wel eens strengere maatregelen kunnen komen om het waterverbruik te verminderen in België. Dit schrijft Vilt. In voorbereiding wordt nu al overleg gestart met de verschillende sectoren over waar ze water kunnen besparen. Dat zegt VMM-woordvoerder Bernard De Potter donderdag na een nieuw overleg van de Vlaamse droogtecommissie. "Begin september wordt een kritiek punt", zegt hij. Dan komen drastische maatregelen in het vizier, als de weersituatie niet wijzigt. Die maatregelen kunnen bijvoorbeeld een algemeen captatieverbod voor landbouw én industrie zijn en het verbod op niet-essentieel gebruik van water, bijvoorbeeld om de auto te wassen of voor fonteinen. "Wij blijven de situatie op de voet volgen", klinkt het vanuit de droogtecommissie.
Het Waterschap Scheldestromen en ZLTO afdeling Zuid-Beveland-Oost hebben gisteravond een informatiebijeenkomst gehouden over mogelijke uitbreiding van de aanvoer van zoet water in het oosten van Zuid-Beveland, zo meldt Omroep Zeeland. In dat gebied kan via het Volkerak-Zoommeer zoet water worden ingelaten, dat via de bestaande sloten en waterwegen verder verspreid wordt voor gebruik in de landbouw en fruitteelt. De boeren reageerden enthousiast over het plan, reden voor de twee partijen om de mogelijkheden verder te bekijken.