De aanhoudend hoge kosten stellen agrarische bedrijven in 2022 voor grote uitdagingen, blijkt uit de Sectorprognoses Agrarisch 2022-2023 van ABN AMRO. Hoewel de komende maanden enige verlichting lijkt te komen, verwacht ABN AMRO dat de kunstmestprijzen dit jaar op een hoog niveau blijven vanwege hogere energieprijzen. "We verwachten dat zij dit doorberekenen in de prijs van producten, zoals aardappels en uien", zegt Nadia Menkveld, Sector Econoom Agrarisch van ABN AMRO.
Ook kan de oproep uit Brussel voor extra maatregelen om de waterkwaliteitsdoelen te halen op termijn zorgen voor lagere volumes. "Dit jaar worden in de akkerbouw stabiele volumes verwacht en in 2023 staat krimp (-1 procent) in het vooruitzicht. De kosten van energie en kunstmest maar ook van verpakkingen zullen dit jaar ook relatief hoog blijven. In de tweede helft van 2022 verwachten we enige verlichting, doordat er minder verstoringen in de keten zullen zijn. We zien nu al enkele lichtpuntjes, zoals een hogere productie van de industriële sectoren. Wel zal de schaarste aan arbeid ook dit jaar domineren. In alle economische sectoren is sprake van een groot personeelsgebrek en hiermee krijgt ook de agrarische sector te maken. De kosten van arbeid kunnen hierdoor eveneens oplopen.”
Aardappelen
De markt voor aardappelen, het primaire akkerbouwgewas, is flink aangetrokken. In de coronacrisis zakte de markt als gevolg van sluitingen bij out-of-home kanalen, zoals fastfoodketens, volledig in. De markt herpakte snel zich snel, want fastfoodketens bleken zich redelijk aan te kunnen passen. Al met al liggen blijkens de transactiedata van ABN AMRO de bestedingen van consumenten bij fastfoodketens hoger dan voor de coronacrisis. Dit komt onder meer door de flinke stijging van afhaal en onlinebestellingen. Het snelle herstel van de vraag was niet direct terug te zien in een prijsherstel, want hoge voorraden drukten de prijs.
Nu de coronarestricties langzamerhand lijken te verdwijnen staat weinig in de weg voor een verdere groei van de vraag in 2022. Wel tarten de hogere energieprijzen de aardappelverwerkers. Volgens een analyse van ABN AMRO is deze subsector relatief gevoelig voor de stijgende gas- en energieprijzen. Daarnaast kampt de industrie met arbeidsschaarste, hoge transportkosten en opgelopen verpakkingsprijzen. Hoog oplopende kosten zorgen ervoor dat ook de verwerkers, net als akkerbouwers hun kosten zullen moeten doorberekenen.
De prijs van kunstmest en bestrijdingsmiddelen is hoog en beide zijn belangrijk voor akkerbouwers. Uit cijfers van Wageningen University blijkt dat de gemiddelde kosten voor kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen circa 15 tot 20 procent van de totale kosten uitmaken. Een verdubbeling van de kunstmestprijs zoals in de laatste maanden van 2021 heeft dus een behoorlijke impact op het kostenplaatje van de akkerbouwer. De markt voor aardappelen lijkt wel gunstiger. Vorig jaar werd namelijk bijna 5 procent minder aardappelen geoogst. Niet alleen in Nederland daalde de oogst, in de hele EU nam de aardappeloogst af. Verder herstel van de vraag in combinatie met lagere volumes en voorraden zorgt dit jaar voor een evenwichtige markt. Door de hogere kosten van kunstmest en bestrijdingsmiddelen zullen de afzetprijzen hoger liggen.
Uien
Waar de aardappeloogst daalde, steeg de oogst van uien sterk. In 2021 nam het uienareaal met circa 10 procent toe en de oogst kende daardoor een zelfde soort stijging. Het hoge aanbod komt in een markt waar de prijs echter al enigszins onder druk stond.
De maatregelen uit het zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn kunnen tot lagere opbrengsten de komende jaren leiden. De richtlijn is opgesteld om de waterkwaliteit in Nederland te verbeteren. Het verplicht de sector onder meer tot meer rotatie met rustgewassen en het toepassen van vanggewassen. Deze extensivering zorgt voor een lagere opbrengst bij akkerbouwers. Onlangs werd bekend dat de maatregelen uit deze richtlijn wellicht onvoldoende zijn om Brussel te overtuigen van de uitzonderingspositie die Nederland heeft op het uitrijden van mest. Nog meer maatregelen kunnen een drukkend effect hebben op de volumes in de akkerbouw. De sector heeft zelf oplossingsrichtingen aangeboden om de verplichtingen te verzachten maar de doelen wel te realiseren.
Bron: ABN AMRO