De barcode, ofwel de streepjescode, is 44 jaar oud geworden. Iedere consument kent ze: ze zitten op elk product zodat de caissière in de supermarkt alle producten razendsnel kan scannen.
Maar barcodes kom je ook elders tegen en ze zijn inmiddels onmisbaar in het logistieke proces. De supermarkt of bouwmarkt kan met de barcode zien dat iets 'op' is, voorraadbeheer dus. En denk ook aan de extra informatie dat is gekoppeld aan de barcode. Zo kan de consument met een voedingsapp als 'Kies ik gezond' van het Voedingscentrum zien welke ingrediënten er in het product zitten.
Pieter Maarleveld, directeur GS1 Nederland, het officiële uitgiftepunt van barcodes: "Barcodes zijn inmiddels in veel sectoren onmisbaar. Zoals de gezondheidszorg. Daar bevordert het bijvoorbeeld de patiëntveiligheid. Je wilt een hartpatiënt natuurlijk wel de juiste medicatie geven. Dat wordt binnenkort geregeld door de Europese regelgever. Artsen registreren dan de geneesmiddelen via het elektronisch voorschrijfsysteem (EVS). De geneesmiddelen krijgen per ampul of pil een barcode. De verpleegkundige zet de geneesmiddelen klaar en brengt deze naar de patiënt, scant de medewerkerspas, het polsbandje van de patiënt en elk geneesmiddel dat is voorzien van een barcode. Het systeem controleert of het de juiste medicijnen zijn, in de juiste dosis en voor de juiste patiënt. Als dit klopt dan dient hij/zij het geneesmiddel toe. Wel zo veilig."
Producten zonder barcodes bezorgden supermarkteigenaren nachtmerries
Vóór de introductie van de barcode bezorgde de toename van het aantal producten menig supermarkteigenaar nachtmerries. Alle producten kregen handmatig een stickertje met de prijs, en caissières moesten deze stickertjes overtypen in het kassasysteem. Voorraden bijhouden ging nog met de hand: gewoon tellen dus. Daar ging veel tijd inzitten en er werden veel fouten bij gemaakt.
Eerste scan in Ohio
Op 26 juni 1974 om 08:01 uur werd bij een Amerikaanse Marsh supermarkt in Troy, Ohio het eerste product met een streepjescode gescand bij de kassa. Het ging om een 10-pack van Juicy Fruit kauwgom Wrigley's. Het pakje kauwgum kostte 67 cent.
'Allemachtig, het werkt echt!'
Visionair Albert Heijn zag er wel wat in en haalde de barcode naar Nederland. In een supermarkt in Heemskerk werden in 1976 de eerste Nederlandse streepjes op een product gescand. Het ging om een pak Douwe Egberts Koffie. Meneer Albert Heijn destijds: "Ik heb met voldoening staan kijken naar de eerste scan en dacht: Allemachtig, het werkt echt!".
In die beginjaren werden de codes er nog met de hand opgeplakt. Het ontlokte een van de Albert Heijn medewerkers destijds de verzuchting: Die winkel had 8000 verschillende producten. We zijn echt dagen achter elkaar aan het plakken geweest.
Barcode met opwinding, maar ook met gehoon ontvangen
In de jaren zeventig werd de barcode met opwinding, maar soms ook met gehoon ontvangen. Consumenten moesten eraan wennen. Ze vonden het maar lastig dat er geen prijsje meer op het product stond. En ook fabrikanten van levensmiddelen waren er in het begin minder blij mee. Die werden min of meer gedwongen de barcode te gebruiken en zagen de streepjescode als een soort vervuiling op hun mooie etiket. Aan de andere kant klopte de kassabon wel vaker, want voor het gebruik van de barcode werd er nog wel eens dubbel aangeslagen.
GS1, officiële uitgiftepunt van de barcodes
Fabrikanten en retailers waren het er na verloop van tijd over eens dat je de invoering van de barcode samen moest doen. Gezamenlijk richten zij in Europa de standaardisatieorganisatie EAN (European Article Number) op. In Amerika bestond er al een dergelijke standaardisatieorganisatie. En omdat handel zich niet beperkt tot Europa werden de standaardisatie-organisaties samengebracht in de wereldwijde organisatie GS1.
Een paar barcodefeitjes op een rij
• De barcode is goedkoop, identificeert feilloos producten en is nog altijd efficiënt voor het logistieke proces.
• De caissières van nu werken 600 procent sneller dan hun collega's uit het 'pre-barcodetijdperk'.
• Dagelijks gaan in Nederland ruim 100 miljoen artikelen met een barcode langs de kassascanner. En naar schatting zijn er op dit moment meer dan een miljard verschillende producten met een barcode in omloop.